18. Koleksiyonluk Resim ve Hat Müzayedesi

Hat ve ebru sanatçısı Necmeddin Okyay ile ressam Hasan Tahsin’in yönlendirmesiyle Sanayi-i Nefise Mektebi’ne giren Abdullah Çizgen, burada İbrahim Çallı ve Feyhaman Duran’ın atölyelerinde öğrenim gördü. 1932 yılında, Feyhaman Duran atölyesinden mezun olduktan sonra, Topkapı Sarayı Müzesi’nde çalışmaya başladı ve müzenin resim ve Türk işleme bölümlerinin kurulmasında büyük çaba gösterdi. O yıllarda İstanbul’da yaşayan Perof’tan tablo onarım tekniklerini öğrenerek saray koleksiyonunda bulunan pek çok eski tabloyu onardı. Yeni meclis binasının dekorasyonu için Anadolu’ya gönderilen ressamlar grubunda da yer alan sanatçı, bu grupla birlikte Konya’ya giderek bu yöreden yaptığı resimlerle Konya’da bir sergi düzenledi.  Arkeoloji çalışmalarına da katılan Çizgen, Keban Bölgesi’nden çıkarılan eserlerin çizimlerini yaptı. Topkapı Sarayı Müzesi’nde başladığı görevini Arkeoloji Müzesi’nde sürdürdü.

Topkapı Sarayı’nda çalıştığı dönemde sarayın tarihi atmosferinin de etkisiyle minyatür sanatına ilgi duyan ressam, bu sanatın bugünün resminde nasıl kullanılabileceği konusunda arayışlara girmiştir. Bu yıllarda, fotoğraf sanatçısı oğlu Gültekin Çizgen’in deyimiyle, ‘tam bir saray ressamı’ gibi çalışan sanatçı, Topkapı Sarayı’nın her köşesini konu olarak seçerek interior eserler gerçekleştirmiştir. Yine bu dönemde, şefliğini yaptığı sarayın Tarihi Portre Galerisi’ndeki sultan resimlerinden esinlenerek çeşitli sultan portreleri de yapmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında yetişen pek çok yakın kuşak Türk ressamı gibi, Abdullah Çizgen de 1914 Kuşağı’nın (Çallı Kuşağı) İzlenimci anlayışını benimseyerek bu doğrultuda eserler vermiştir. Portre, interior ve figürlü kompozisyonların yanı sıra çok sayıda peyzaj ve natürmort da yapan Çizgen, Devlet Resim Heykel Sergileri ile Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’nin sergilerine resim vermiş, yurtdışında Moskova ve Viyana’da sergilere katılmıştır.

* Eserin 150 x 225 cm ebatlarındaki bir benzeri ENLEM-80 yayınları "Sabri Berkel" kataloğunda Resim-81 olarak yayınlanmıştır."

* Eserin 61 x 49 cm ebatlarındaki bir benzeri YKY yayınları "Sabri Berkel Dönemler I" kataloğunda sayfa 110'da yayınlanmıştır."

* Eserin 162 x 130 cm ebatlarındaki bir benzeri YKY yayınları "Sabri Berkel Dönemler I" kataloğunda sayfa 117'de yayınlanmıştır."

Eserin 15 x 31 cm ebatlarındaki bir benzeri YKY yayınları "Sabri Berkel Dönemler II" kataloğunda sayfa 171'de yayınlanmıştır."

Hat ve ebru sanatçısı Necmeddin Okyay ile ressam Hasan Tahsin’in yönlendirmesiyle Sanayi-i Nefise Mektebi’ne giren Abdullah Çizgen, burada İbrahim Çallı ve Feyhaman Duran’ın atölyelerinde öğrenim gördü. 1932 yılında, Feyhaman Duran atölyesinden mezun olduktan sonra, Topkapı Sarayı Müzesi’nde çalışmaya başladı ve müzenin resim ve Türk işleme bölümlerinin kurulmasında büyük çaba gösterdi. O yıllarda İstanbul’da yaşayan Perof’tan tablo onarım tekniklerini öğrenerek saray koleksiyonunda bulunan pek çok eski tabloyu onardı. Yeni meclis binasının dekorasyonu için Anadolu’ya gönderilen ressamlar grubunda da yer alan sanatçı, bu grupla birlikte Konya’ya giderek bu yöreden yaptığı resimlerle Konya’da bir sergi düzenledi.  Arkeoloji çalışmalarına da katılan Çizgen, Keban Bölgesi’nden çıkarılan eserlerin çizimlerini yaptı. Topkapı Sarayı Müzesi’nde başladığı görevini Arkeoloji Müzesi’nde sürdürdü.

Topkapı Sarayı’nda çalıştığı dönemde sarayın tarihi atmosferinin de etkisiyle minyatür sanatına ilgi duyan ressam, bu sanatın bugünün resminde nasıl kullanılabileceği konusunda arayışlara girmiştir. Bu yıllarda, fotoğraf sanatçısı oğlu Gültekin Çizgen’in deyimiyle, ‘tam bir saray ressamı’ gibi çalışan sanatçı, Topkapı Sarayı’nın her köşesini konu olarak seçerek interior eserler gerçekleştirmiştir. Yine bu dönemde, şefliğini yaptığı sarayın Tarihi Portre Galerisi’ndeki sultan resimlerinden esinlenerek çeşitli sultan portreleri de yapmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında yetişen pek çok yakın kuşak Türk ressamı gibi, Abdullah Çizgen de 1914 Kuşağı’nın (Çallı Kuşağı) İzlenimci anlayışını benimseyerek bu doğrultuda eserler vermiştir. Portre, interior ve figürlü kompozisyonların yanı sıra çok sayıda peyzaj ve natürmort da yapan Çizgen, Devlet Resim Heykel Sergileri ile Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’nin sergilerine resim vermiş, yurtdışında Moskova ve Viyana’da sergilere katılmıştır.

Dîvân-ı Hümâyûn Mühimme Odası hulefâsından ve Târikat-ı Şa’bâniyye meşâyihinden Alî Necîb Efendi’nin oğlu olarak H. 1274/M. 1857’de İstanbul’da doğdu. Tam ismi Mustafa Ferîd’dir. Sıbyân mektebinde okuduktan sonra Arapça ve Farsça öğrendi. H. 1287/M. 1871’de Dîvân-ı Hümâyûn Kalemi’ne girdi. Bir müddet sonra Mühimme Odası’na nakil ve H. 1303/M. 1886’da rütbe-i mütemâyiz ile nâme-nüvisliğe terfi etti.

Daha sonra sırasıyla Mühimme Kalemi Baş-kâtib muavinliğinde, Evâmir Kalemi mümeyyizliğinde ve bilahâre müdürlüğünde bulundu. Son olarak ûlâ sınıf-ı sânîsi rütbesi ile Dîvân-ı Hümâyûn Mühimme Kalemi Müdürlüğü’ne tayin olunduysa da, Meşrutiyet’in ilanından sonraki tensîkatta kadro harici bırakılınca emekliye ayrıldı. 1930 senesi civarında vefât etmiş olduğu sanılmakla birlikte medfeni hakkında bir bilgi yoktur.    

Şevkî Efendi’den sülüs, nesih ve icâze yazılarını meşketmiş olan Ferîd Bey, Dîvân-ı Hümâyûn’da bulunduğu esnâda Sâmî Efendi’den de tuğra, dîvânî ve celî dîvânî öğrendi. Daha ziyâde fermân, berât ve menşur gibi resmî yazılarıyla uğraştığı gibi 1914 yılında açılan Medresetü’l-hattâtîn’de de bir müddet divânî ve celî-dîvânî muallimliği yaptı. Öte yandan celî sülüs istifleri de son derece başarılıdır. Ancak hattatlığı meslek olarak görmediğinden kudretiyle orantılı bir şöhrete ulaşamamıştır.Ferid Bey'in yazılarına çok nadiren rastlanmakta olup, hüsn-i hattaki en başarılı talebesi Mustafa Halim Özyazıcı'dır.

*Osmanlı hat ekolünün kurucusu ünlü hattatımızın meşhur yazılarından olup yazı kalitesi ve nadiriyeti ile müzelik bir eserdir.

Osmanlı hat sanatının kurucusu, Fatih Sultan Mehmed ve Sultan II. Bayezid dönemlerinin büyük hattatı : Şeyh Hamdullah

Şeyh Hamdullah, Amasyalı Sarıkadızâdeler ailesinden Sühreverdiyye şeyhi Mustafa Dede’nin oğludur. Babası, Buhara’dan Amasya’ya göç etmiştir. Selçuklu döneminde ve Osmanlı’nın fetih yıllarında, Herat, Horasan ve Semerkand gibi kültür merkezlerinden göç eden şair, hattat, nakkaş ve ulema Konya, Kayseri, Sivas ve Amasya gibi şehirlerde toplanmıştı. Hamdullah, böylece hat sanatının merkezi haline gelmiş Amasya’da, Hayreddin Mar‘aşî’den meşk ederek aklâm-ı sitte’den icâzet aldı. Muhtemelen babası Şeyh Mustafa Dede’nin sohbet meclislerinde Şehzade Bayezid ile tanıştı. Bayezid, kendisine hat hocası tayin ettiği Hamdullah’dan icâzet aldı.

Daha Amasya’da iken tanınmaya başlayan Şeyh Hamdullah, bu yıllarda Fatih Sultan Mehmed’in hususi kütüphanesi için bazı eserler istinsah etti. 
Hattat, kardeşi Cem Sultan ile yaşadığı taht mücadelesinin ardından 1481’de tahta çıkan II. Bayezid’in daveti üzerine ailesiyle birlikte İstanbul’a gitti. En güzel eserlerini sarayda görevlendirildikten sonra vermeye başladı. Bundan sonra eserlerinin ketebesinde “kâtibü’s-sultân Bâyezîd Han” unvanını kullandı.

Şeyh Hamdullah, 1512’de Sultan II. Bayezid’in tahttan feragat etmesi ve tahta oğlu I. Selim’in geçmesinin ardından inzivaya çekildi. Sultan I. Selim dönemini evinde ibadet ederek ve talebelerinin ziyaretini kabul ederek geçirdi. Babası I. Selim’in ardından 1520’de tahta çıkan Kanuni Sultan Süleyman’ın Şeyh Hamdullah’ı saraya davet ederek hürmet gösterdiği ve kendisi için bir mushaf yazmasını istediği, ancak hattatın yaşını ileri sürerek, yerine Muhyiddin Amâsî’yi tavsiye ettiği, bunun üzerine Kanuni’nin ona bir samur kürk giydirip hayır duasını aldığı bilinmektedir.

Şeyh Hamdullah’ın bu hadiseden birkaç ay sonra vefat ettiğini söyleyen Müstakimzâde, hattatın ölümüne şu beyti tarih düşürmüştür: “Şeyh Hamdullāh olup küttâba kıble pîr-i hat / Rihletinde dil dedi târîhini dayf-i ilâh” (926/1520). Dünyevi sıfat ve mevkilere iltifat etmeyen Şeyh Hamdullah, mezar taşına isminin yazılmasını istememiştir. Mezar taşı kitâbesi, daha sonra Sultan II. Mustafa’nın saray hattatı Şâhin Ağa (öl. 1701) tarafından yazılmıştır. 
"