16. Koleksiyonluk Resim ve Hat Müzayedesi

"Şeyh Muhammed Nakşibendî’nin oğlu olup Dağıstan’da doğdu. Bazı araştırmacılar H. 1163/M. 1750 yılı dolaylarında doğduğunu ve babasının isminin Abdullah olduğunu ileri sürmektedir. Babası ile beraber İstanbul’a göçerek Eyüp Nişâncası’ndaki Şeyh Murâd-ı Buharî Dergâhı’na yerleşti. Hüsn-i hatta meraklı olduğundan, dergâhın müdâvimlerinden Ak Molla Ömer Efendi’den aklâm-ı sitte dersleri aldı. Ayrıca Şeyh Abdüllatîf Efendi’den de istifâde etti.

Bilâhare Yamakzâde Sâlih Efendi’ye mürâcaat ettiyse de, kimseye baş eğmeyen karakteri ve son derece iddialı hâlleri nedeniyle reddedildi. Konyalı Ebûbekir Râşid Efendi’den de “İyi yazmak, çok yazmağa mütevakkıfdır!” cevabı ile geri çevrilince, Şeyh Hamdullah ve Hâfız Osman’ın eserlerinden faydalanarak azim ve gayret ile yazıda tekemmül etti. Arayış içindeki bu döneme ait yazılarına “Mahmûdü’l-mevdûd” ketebesini düştüğünü Uğur Derman nakletmektedir.  

Derviş-meşreb bir yaşam süren ve herhangi bir memuriyette görev almayan Mahmud Celâleddîn Efendi’nin, geçimini tümüyle yazıdan sağladığı anlaşılmaktadır. Nitekim 1223 senesinin Zil-ka’de ayında huzûr-ı hümâyûna takdîm ettiği levhâlar nedeniyle günlük otuz sağ akçe tevcîh edilmiştir. “Kat’-ı merâtib ile Rumeli Kazaskeri olduğu” şeklindeki rivâyet ise, herhangi bir vesîka ile desteklenememektedir.

Boğaziçi’nde Beylerbeyi’ndeki hânesinde sofîyâne bir hayat süren Mahmud Celâleddîn Efendi’nin neredeyse tümüyle hüsn-i hatta hasretmiş olduğu ömrü H. 1245/M. 1829’da son bulduğunda, müntesiblerinden olduğu Eyüp Nişâncası’ndaki Şeyh Murâd-ı Buhârî Dergâhı’na defnedilmiştir. Mizânü’l-hat’ta ise “17 Zi’l-ka’de günü 120 yaşında olduğu hâlde vefât etti” şeklindeki beyan edilmiştir. Mezartaşının kitâbesi şöyledir:
Hüve’l-hâyyü’l-bâkî
Meşâyih-i hattâtînden cennet-mekân merhûm ve mağfûr Mahmûd Celâleddîn Efendi’nin rûhu içün el-Fatihâ. Sene 1245"

*El-Bâri : Her şeyi bir asıldan var eden, mahlukatı, hiçten, örneksiz yaratan, yarattığı tüm aza ve cihazlarını birbirine uyumlu yapan demektir.

Hat tarihinde zaman zaman kıdem ve dirayetiyle önde gelen hattatlara verilmesi mûtat olan ‘'Reîsülhattâtîn'' (Hattatların Başı) unvanı son olarak 21 Ağustos 1915'te Kâmil Efendi'ye tevcih edilmiştir.Kâmil Akdik disiplinli hayatı ve perhize dikkat etmesi sebebiyle uzun süren ömrünün sonlarında bile el titremesi ve görme bozukluğu gibi sıkıntılar çekmeden seçkin eserler bırakmıştır.

Dîvân-ı Hümayûn'daki resmî vazifesi esnasında divânî, celî-dîvânî veya rık'a hatlarıyla yazdığı menşur, berat, muâhedenâme, tasdiknâme gibi evrak dışında, yazı hocası olarak hazırladığı meşk'ler de pek çoktur. Ayrıca sülüs-nesih kıtalar, murakka'lar (yazı albümleri), hilye ve levhalar, kitabeler, bazı sûre ve cüzlerden başka birde Mushaf yazmıştır.Eski hattatların eserlerinden meydana gelen kıymetli hat koleksiyonu ölümünden sonra Topkapı Sarayı Müzesi'nce satın alınmıştır."

"Rahman ve Rahim Olan Allah'ın Adıyla,

Rasulullah şöyle buyurdu:

Kaderiyye bu ümmetin Mecusileridir.Hasta olduklarında ziyaretlerine gitmeyin, öldüklerinde şehadette bulunmayın.Salat ve Selam yaratılanların en şereflisi Allah Rasulunün ve Al ve ashabının üzerine olsun" (Kaderiyye:Kader inancını reddeden düşünce ve inanç akımı)"

"Süleymâniye müderrislerinden Beypazarlı Mehmed Emîn Efendi’nin oğlu olup H. 1252/M. 1836-1837 yılında Yeniköy’de doğdu. Oradaki ibtidâî mektebde okurken Kur’an’ı hıfzetdi. Yine oradaki Ra’ufî Dergâhı şeyhi Mehmed Emîn Efendi’den yazı meşkederek icâzet aldı. Musikî dersleri aldığı Kazasker Mustafa İzzet Efendi’den istifâde ile hüsn-i hatta maharet kazandı.

Eğitimini tamamladıktan sonra Ahkâm-ı Adliyye Nezâreti kâtiblerinden olarak senelerce devam etti. Daha sonra Meclis-i Ticâret İcrâ Dairesi’ne nakledildi ve icrâ memurluğuna kadar yükseldi. Sağlık sorunları nedeniyle emekliye sevkedildikten birkaç sene sonra 1325 yılının Şa’bân(Eylül-1907) ayında vefât etti. Rumelihisarı Kabristanı’nda medfun bulunan annesinin ve kızının yanına defnolundu. Naaşı daha sonra Yenikapı Mevlevîhânesi kabristanına  nakledilmiştir.

"Kur’an okumak En faziletli ibadetlerdendir."
Nebi (sav) şöyle buyurdular: Allah’ın zikri olmadan çok konuşmayın. Allah’ın zikri olmaksızın çok konuşmak kalbe kasvet, ağırlık verir. Bu da sizi Allah'tan uzaklaştırır

"H. 1076/M. 1665-1666 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Şehremâneti memurlarından olan babası Durmuş Efendi’ye nispetle “Durmuşzâde” künyesiyle anılır. Medrese eğitimi esnâsında Kırımî Cami imâmı Ahmed Efendi’den ta’lik meşkine başladı. Ancak icâzetini onun vefâtından sonra devam ettiği Siyâhî Ahmed Efendi’den aldı. Ayrıca dönemin bir diğer önde gelen ta’lik üstâdı olan Rodosîzâde Abdullah Efendi’den de istifâde ettiği de söylenir. Eğitimini tamamladıktan sonra müderris olup Üsküb’deki Ya’kub Paşa Medresesi’nde göreve başlayan Durmuşzâde Ahmed Efendi, 1695 senesinde şeyhü’l-islâm olan Feyzullah Efendi’nin açtığı imtihânı kazanınca, Bâb-ı Meşihât Kitâbeti’ne dâhil olur. Ayrıca bir müddet çocuklarına hat muallimliği yaptığı Şeyhü’l-islâm Feyzullah Efendi’nin sır kâtibliğini de yapar. Ancak Feyzullah Efendi'nin tasfiyesinden sonra mûsılâ-i Süleymaniyye rütbesi ile Galata Sarayı’nın hat muallimliğine tayin edilir. H. 1121/M. 1709-1710'da İzmir Kadısı olarak ilmiyye kadrosuna geçer. Bilâhare Edirne Kadısı olup son zamanlarında Mekke Pâyesi’ni elde eder. 1129 senesi Rebiü'l-ahir'inde (Nisan-1717) Edirne’de vefât eden Durmuşzâde Ahmed Efendi'nin vasiyeti üzerine İstanbul’a nakledilen naaşı Topkapısı hâricine defnedilir.

Ahmed Efendi Türk ta‘lik mektebinin öncülerindendir. Celî-ta‘lik ve gubârîde İmâd’dan sonra en kudretli sanatkâr kabul edilir. Tarihçi Râşid’in bildirdiğine göre İstanbul Galata, Üsküdar, Eyüp’te ve Edirne’deki pek çok saray, medrese, tekke, sebil ve çeşmelerde tarih kitâbeleri vardır  " (Kaynak: Ketebe.org)

Aslen Kudüslü olmakla birlikte, genç yaşında Kahire’ye göçüp uzun müddet orafa ikamet etmiş olduğundan, medrese eğitimi için gittiği İstanbul’da “Mısrî” lâkabı ile anılmıştır. Kahire’deki tahsili esnâsında Cezâ’irî Hüseyin Dilâver Efendi’den sülüs ve nesih dersleri almış, İstanbul’da da hocasının hocası Büyük Derviş Alî Efendi’den yeniden aklâm-ı sitte meşkederek icâzet almıştır. Derslerini tamamladıktan sonra tekrar Mısır’a dönerek muhtelif kitâbet hizmetlerinde bulunduktan sonra, memuriyetle yeniden İstanbul'a  dönmüş ve bu kere de Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi’ye devam etmeye başlamıştır. 

Hâfız Osman vâdisinde eriştiği tekemmüle istinâden Sultan 3. Ahmed tarafından Galata Sarayı’nın meşk hocalığına tayin edilmiş, Sultan Mahmud'un cülusundan sonra da Topkapı Sarayı’nın hüsn-i hat muallimliğine nasbedilmiştir. Haftada bir gün de Ayasofya Cami yanındaki mektebde yazı talim ettirirdi. Ancak bir müddet sonra, saray hattatlığından haksız şekilde azledilmiş, bunun üzerine Mısır’a dönerek yazı ve talebeye meşk vermekle meşgûl olmağa başlamış ve bu hal üzere iken H. 1162 senesinde orada vefât etmişse de, medfeni malûm değildir.

Celi sülüs hat ile yazılmış altın cetvel ve iki renkli stilize asma yaprakları ve üzümlerle Osmanlı Baroğu tarzında tezhiplenmiş hat levha.

"Seyyid Ahmed Efendi'nin oğlu olarak İstanbul'da doğdu. Tahsîli ve Mahmud Celâleddîn Efendi’ye ne zaman bağlandığı ve icâzet aldığı hakkında bir bilgi yoktur. Hâkkâkzâde hattı ile muhârrer Tezkîre-i Hattâtîn’de beyân edildiği üzere “celî yazıda üstâdına fâ’ik” olduğundan, şehzâdelik zamanında Sultan Abdülmecîd’e hüsn-i hat dersleri vermiş ve cülûsundan sonra da “mu‘allim-i hatt-ı sultânî” ünvânını elde ettiği gibi, Nur-ı Osmaniye Cami’nin hitabet hizmetine tayin edilmiştir. Bu hal üzere iken H. 1262/M. 1846'da vefat ederek, Eyüp’te, Kırkmerdiven mevki’nde Hâkim Kutbeddîn Mektebi civârına defnedilmiştir. Ancak bugün mezartaşı mevcut değildir. "

Çerçeveli Ebat : 70 x 67 cm

"Levhanın alt kısmında "Hafız Râif beyefendi birâderimize yâdigâr-ı âcizânemdir. 8 Temmuz 1337  , Mehmed Bahaeddin" notu bulunmaktadır.

"Şalcı esnâfından İsmâ‘il Ağa’nın oğlu olarak İstanbul’da doğdu. Müderris ve Fâtih’deki Nakş-ı Dîl Vâlide Sultan Mektebi’nin hüsn-i hat muallimi Şalcızâde Seyyid Mehmed Reşîd Efendi’nin ağabeyidir. Ancak hayatına dâir hiçbir bilgiye ulaşılamamıştır. Hüsn-i hattı Kebecizâde Mehmed Vasfî Efendi'den meşkederek icâzet almıştır. Mekteblerde hüsn-i hat talimi ile meşgul olan erbâb-ı hattan olması muhtemeldir. "

Çukurcumalı olan Mahmud Cemâleddîn Efendi, ömrünü kitâbetle tüketmiş erbâb-ı hattan idi. Mahmud Celâleddîn Efendi’nin önde gelen tilmizlerinden olan Seyyid Mehmed Tâhir Efendi’den sülüs ve nesih meşketmiştir. Resmî kitâbetle meşgul iken vefât etmişse de, tarihi malûm değildir. 

Ömrü boyunca Mahmud Celâleddîn üslûbuna bağlı kalan Mahmud Cemâleddîn Efendi’nin çok mağrûr olduğu ve Mustafa Râkım Efendi’nin yazdığı Nusretiyye Cami yazılarını beğenmediği için, “Bu yazıları silin, boğaz tokluğuna yeniden yazayım!” dediği mervîdir. " (Kaynak: ketebe.org)